ارزیابی کیفیت آب در سر شاخه های تامین کننده آب سد یامچی(اردبیل)از نظر WQI و شاخص WILCOX

خلاصه فارسی

زمينه و هدف: استفاده از آب آشاميدني سالم و گوارا يكي از مهم ترين فاكتورهاي مصرف مي باشد، كه از ساليان دور به آن توجه شده است ، منشا حدود 80 درصد بيماري هاي انسان ناشي از عدم دسترسي به آب سالم است. 75 درصد مردم جهان سوم از امكانات دسترسي به آب آشاميدني سالم محرومند. آلودگي ها با ايجاد تغييرات نامطلوب در خواص فيزيكي، شيميايي، بيولوژيكي، كيفيت آب را تنزل مي دهند و در مراحلي آب را از حيطه استفاده و مصرف ساقط مي نمايند. آلودگي آب آشاميدني سبب انتقال بيماريهاي مختلفي در انسان مي گردد. اين آلودگي ها ممكن است به صورت مستقيم و غير مستقيم وارد بدن شده و در جوامع مختلف سبب انتقال بيماريهاي روده اي گردند. رودخانه ها به عنوان يكي از منابع اساسي تامين آب براي مصارف گوناگون از جمله كشاورزي، شرب و صنعت مطرح مي باشند. از اينرو پايش كيفيت اين منابع با توجه به خشكسالي هاي اخير و توسعه شهري و روستائي يكي از وظايف مهم در حيطه مديريت محيط زيست محسوب مي گردد. با توجه به اهميت رودخانه بالخلی در برداشت آب از آن جهت مصارف مختلف و همچنين تخليه آلاينده هاي متعدد به آن، ارزيابي كيفي آب اين رودخانه ضروري به نظر مي رسید. از طرفي پهنه بندي آلودگي و ارائه تصوير صحيح از وضعيت کيفي آب هاي سطحي باعث مي گردد تا هرگونه تصميم گيري مديريتي که اثرات زيست محيطي آن بصورت مستقيم و يا غير مستقيم متوجه آب هاي سطحي کشور باشد، با آگاهي بيشتري اتخاذ گردد. سد یامچی برروی رودخانه بالخلی در 30 کيلومتری جنوب غربی شهرستان اردبیل ساخته شده است. اين سد چند منظوره با اهداف متعددی چون کنترل سيلاب های بهاری، تامين آب شرب برای روستاهای حومه سد و شهر اردبیل و آبياری اراضی کشاورزی منطقه احداث شده است. آلاينده های مختلفی که احتمالا به رودخانه ورودی به سد، تخليه می‌ شوند در نهايت به درياچه پشت سد وارد می‌ شوند بنابراين اين مطالعه با هدف بررسی کيفيت آب درياچه پشت سد انجام شده است. روش بررسی: در اين مطالعه مقطعی، پارامترهای کيفی خاص مطالعات ميدانی، شامل اکسيژن محلول، دمای آب، اکسيژن مورد نياز بيوشيميايی و شيميايی، محتمل ترين تعداد کليفرم، کليفرم‌های مدفوعی، کدورت، کل جامدات محلول، کل جامدات، pH، هدايت ويژه آب در 6 ايستگاه مختلف طی فصل بهار و تابستان، پاییز و زمستان 1391 اندازه‌گيری شدند. ايستگاه‌های نمونه‌ برداری براساس اهميت انتخاب شدند. شاخص کيفيت آب با استفاده از شاخص (WQI) محاسبه گرديد. يافتهها: بيشترين شاخص کيفيت آب با مقدار78.95 برای ايستگاه 6 درسال91 و همچنین کمترين شاخص کيفيت آب با مقدار48.97 نیز برای ايستگاه 6 به دست آمد. براساس طبقه‌بندی شاخص WQI، بيشتر نمونه‌ های اندازه گيری شده دارای کيفيت متوسط تا خوب بودند. پارامترهای کيفی اندازه ‌گيری شده در طول 4 فصل در ايستگاه‌های نمونه‌برداری با شاخص کیفیت آب (WQI)مقایسه گردیده است. از پارامترهای فیزیکی آب غلظت کدورت اکثر نمونه های آب بالاتر از استاندارد های موجود دراین زمینه بود. ورود فاضلاب انسانی، فضولات حیوانی، پسماندهای عادی و فاضلاب کشاورزی و تجزیه مواد آلی موجود در آنها، مهمترین دلایل در این زمینه می باشد. در بین پارامترهای شیمیایی وجود غلظت های متفاوت از BOD5 و COD در سر شاخه ها، حکایت از ورود آلودگی های مختلف به حوضه آبریز سد می نماید با ورود آلاینده ها به این منابع تغییرات غلظت اکسیژن محلول بسیار زیاد است(این تغییرات بستگی به دبی رودخانه و فاضلاب ورودی، غلظت آلاینده ها، عوامل محیطی و...دارد وجود ترکیبات ازته، مخصوصآً نیترات در آب های سطحی پشت سد، اگرچه غلظت آن در آنالیزها پایین تر از غلظت استاندارد این عنصر برای آشامیدن بود، اما دلیل بر سلامتی ترکیبات ازته آب در تمام فصول سال نیست. محاسبه بيلان مواد مغذی نشان می دهد غلظت نيترات و فسفات در ورودی سد بيشتر از حد استاندارد شاخص کیفیت است. درجه مرغوبیت آب برای مصرف کشاورزی، در ایستگاه های(1،6) متوسط تا زیاد، در ایستگاه شماره 2 شوری زیاد و در بقیه ایستگاه ها خوب تعیین شده است. دلیل اصلی شور بودن آب در ایستگاه شماره 2، افزایش غلظت هدایت الکتریکی در اثر افزایش غلظت مواد محلول قابل یونیزان می باشد و مصرف این آب با تمهیدات لازم برای کشاورزی مناسب می¬باشد. تغییرات کیفیت آب در ایستگاه های (3،4،5) کمتر بوده و مناسب(خوب) برای مصرف کشاورزی است. نتيجه گيری: شاخص محاسبه شده نشان داد کيفيت آب خوب است. بر اساس نتايج شاخصWQI، کيفيت آب درياچه پشت سد یامچی برای استفاده‌های مختلف مناسب می ‌باشد.

عنوان انگليسی

Assessment of water quality in branches of the water supply dam Yam chi(Ardebil)in terms of WQI and WILCOX

Document Downloads